Antygen karcynoembrionalny (CEA)

Oznaczenie poziomu CAE w surowicy krwi jest istotne w diagnostyce, prognozowaniu oraz monitorowaniu leczenia nowotworów. Antygen karcynoembrionalny (CEA) zyskał swoją nazwę ze względu na wcześniejsze przekonania, że występuje jedynie w komórkach nowotworowych jelit i w płodzie. Obecnie wiadomo, że podwyższone stężenie CEA jest związane zarówno z nowotworami, jak i z łagodnymi schorzeniami w układzie pokarmowym oraz innych narządach. Wzrost CEA może występować w chorobach wątroby, stanach zapalnych, infekcjach oraz urazach. Dodatkowo palacze papierosów mogą mieć wyższe poziomy CEA, co skłoniło do wyznaczenia osobnych norm dla tej grupy. Chociaż pięciokrotny wzrost CEA wskazuje na zmiany nowotworowe, taki poziom często występuje również w przypadkach łagodnych, co ogranicza zastosowanie tego testu jako narzędzia przesiewowego.

CEA to zróżnicowana rodzina glikoprotein, której wzrost w krwi pojawia się w około 70% przypadków nowotworów jelita grubego, 65% niedrobnokomórkowego raka płuc, 55% nowotworach trzustki, 50% nowotworach żołądka oraz 40% nowotworach szyjki macicy i piersi. Oznaczenie CEA jest szczególnie pomocne w ocenie skuteczności leczenia raka płuc oraz w rokowaniu przy raku jelita grubego. Wysokie stężenie CEA przed operacją może wskazywać na ryzyko nawrotów. W przypadku chemioterapii przedoperacyjnej oraz monitorowania ognisk przerzutowych zaleca się regularne badania poziomu CEA. Normalizacja wartości CEA powinna nastąpić w ciągu czterech miesięcy po operacji; jej brak może sugerować niedostateczne usunięcie nowotworu i zwiększone ryzyko nawrotu. Poziom CEA jest także monitorowany w przypadku raka piersi oraz niedrobnokomórkowego raka płuc.