Kwas foliowy

Oznaczanie stężenia kwasu foliowego (folianu) jest istotne w diagnostyce niedoborów oraz w badaniu przyczyn i leczeniu anemii. Kwas foliowy i witamina B12 są kluczowe dla produkcji krwinek, a ich niedobory są ze sobą powiązane. Często w surowicy przy braku witaminy B12 poziom kwasu foliowego jest prawidłowy lub wyższy, podczas gdy w erytrocytach może być niski. Dlatego przy pomiarze kwasu foliowego w surowicy lub osoczu trzeba również wykonać pomiar w krwinkach czerwonych.

Badanie stężenia kwasu foliowego jest zalecane w przypadku m.in. niedokrwistości megaloblastycznej, długotrwałej terapii lekami przeciwpadaczkowymi oraz w sytuacjach zwiększonego ryzyka niedoboru, takich jak ciąża czy choroby przewlekłe. Niedobory kwasu foliowego mogą wynikać z niewłaściwej diety, gdyż gotowanie potraw redukuje jego zawartość, a niewystarczające spożycie prowadzi do obniżenia stężenia w surowicy i erytrocytach, co może zwiększać poziom homocysteiny oraz powodować zmiany w szpiku. W czasie ciąży niedobór kwasu foliowego jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ może prowadzić do wad rozwojowych płodu.

Kwas foliowy można znaleźć w diecie w produktach takich jak wątroba, szpinak, warzywa liściaste, rośliny strączkowe i sok pomarańczowy, przy czym dostępność witaminy różni się w zależności od sposobu przygotowania jedzenia. Wchłanianie suplementowanego kwasu foliowego jest bardzo efektywne.

Kwas foliowy występuje we krwi w postaci 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF), który wiąże się z albuminą lub białkiem o wysokim powinowactwie. Jego metabolizm zależy od witaminy B12; jej niedobór uniemożliwia przekształcanie 5-MTHF w formę aktywną. Kwas foliowy odgrywa kluczową rolę w syntezie DNA i RNA, przetwarzaniu homocysteiny oraz wytwarzaniu neurotransmiterów i lipidów.