Witamina D

Witamina D to rozpuszczalny w tłuszczach prekursor hormonów steroidowych, produkowany głównie w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Jest biologicznie nieaktywna i musi przejść dwie kolejne hydroksylacje w wątrobie i nerkach, aby stać się aktywną formą 1,25-dihydroksywitaminy D.

Najważniejsze formy witaminy D to D3 (cholekalcyferol) i D2 (ergokalcyferol). W przeciwieństwie do D3, ludzki organizm nie może produkować D2, który jest dostarczany z żywnością wzbogaconą lub suplementami. Obie formy witaminy D są wiązane w krwi przez białko wiążące witaminę D (VDBP) i transportowane do wątroby, gdzie są hydroxylowane do 25-hydroksywitaminy D. Uznaje się, że to właśnie 25-hydroksywitaminy D odzwierciedla ogólny stan witaminy D w organizmie.

Zdecydowana większość 25-hydroksywitaminy D w krwi to 25-hydroksywitaminy D3, podczas gdy poziomy 25-hydroksywitaminy D2 są mierzalne tylko u osób przyjmujących suplementy D2. Witamina D2 uznawana jest za mniej skuteczną. Najliczniejszym produktem katabolizmu 25-hydroksywitaminy D przez 24-hydroksylazę (CYP24A1) jest 24,25-dihydroksywitaminy D, który stanowi od 2 do 20% całkowitej krążącej 25-hydroksywitaminy D.

Witamina D jest niezbędna dla zdrowia kości. Jej ciężki niedobór u dzieci prowadzi do krzywicy, a łagodniejszy wpływa na efektywność wykorzystania wapnia w diecie. Niedobór witaminy D wywołuje osłabienie mięśni, co u osób starszych zwiększa ryzyko upadków. Może prowadzić do wtórnej nadczynności przytarczyc oraz osteomalacji, zwiększonego metabolizmu kości i ryzyka złamań.

Witamina D wpływa na ekspresję ponad 200 różnych genów i jej niedobór powiązany jest z różnymi chorobami, w tym cukrzycą i nowotworami.